Anne - Baba Tutumları
Anne, baba ve çocuk arasındaki etkileşimin şeklidir. Bu etkileşimin sonucu olarak çocuk, ebeveynlerinin davranış, tutum ve tavırlarına karşılık gelecek şekilde bir takım yeni davranışlar kazanır.
Tutumlarımız, çocukların yaşamına yön verir ve kişiliğini geliştirmesine yardımcı olur.
Aşırı Hoşgörülü Anne Baba Tutumu
• Çocuğun hiçbir davranışına sınırlama getirmeyen, hatalı davranışlarını büyük bir hoşgörüyle karşılayan, çocuğa sınırsız özgürlük tanıyan ebeveynlerdir.
• Çocuğa neyi yapıp neyi yapmaması gerektiği anlatılmaz. Hiçbir zaman kesin kurallar belirtilmez.
• Çocuklar eleştiriye açık olmadıkları için kendilerini geliştiremezler.
• Doyumsuz bir kişilik yapısına sahip olabilir.
· Bencil, sorumsuz, kırılgan, her dediğinin anında olmasını isteyen, sabırsız, kurallara uymayan bir kişilik geliştirebilirler
Aşırı Koruyucu Anne Baba Tutumu
• Ebeveynlerin çocuğu gereğinden fazla kontrol etmesi ve koruması anlamına gelir.
• Araştırmalar annelerin daha koruyucu davrandığını ortaya koymaktadır.
• Çocuğunu aşırı sevgi ve ilgiye boğan, aşırı koruyan bu aileler çocuğun yapması gereken her şeyi, çocuğun yerine yaparlar. Bu nedenle çocuk girişim yeteneğinden yoksun, sormadan bir şey yapamayan, kendi başına karar veremeyen, bağımlı bir kişilik yapısı geliştirir.
• Çocuk bir problemle karşılaştığında aile çocuğun yerine çözer. Çocuk karşılaştığı sorunlarla başa çıkamayacağına inanır. Utangaç ve çekingen bir kişilik geliştirir.
Otoriter ve Reddedici Tutum
• Çocuğa aşırı baskı ve disiplin uygulanır. Çocuğun kişilik yapısı, ilgi ve ihtiyaçları dikkate alınmadan, uyulması zor kurallar koyulur.
• Çocuğun görüş ve düşüncelerini açıklamasına, benliğini ortaya koymasına izin verilmez, bireyselleşmesi desteklenmez.
• Çocuklar anne babasından korkabilir. Bu nedenle kendi duygu ve düşüncelerini ifade etmekten çekinir.
• Sürekli kusurları arandığı için streslidir ve hata yapma olasılığı fazladır.
• Gizli Karşı Koyma, davranışı gösterebilirler. Örneğin; anne babası sürekli ders çalışmasını istiyorsa ve baskı yapıyorsa çocuk ders çalışmaz.
• Kendisine iyi davrananlara şüphe ile bakar; pasif, utangaç, ürkek, kendini ifade edemeyen bir kişilik yapısı geliştirebilirler.
• Anne babanın cezacı tutumundan, güçlünün güçsüzü ezebileceğini öğrenebilirler. Vicdan gelişimi olumsuz etkilenebilir.
Mükemmeliyetçi Anne Baba Tutumu
• Çocukların gösterdiği başarıyı yeterli bulmaya, çocuklarından hep daha fazlasını isteyen anne babalardır.
• Çocuklarının diğer çocuklardan daha başarılı olmasını isterler, çocuklarının kapasitelerinden şüphe duyarlar.
• Ebeveynler çocuklarını sık sık başkalarıyla kıyaslar, çocuğun yaptığı şeylerde hep kusur ararlar.
• Ebeveynlerinin beklentilerine cevap veremeyen çocuklar 'Ben başarısızım, beceriksizin biriyim' gibi kendi benliğine ilişkin olumsuz duygular geliştirirler.
• 'Nasıl olsa başaramıyorum' diyerek anne babasının beklentisine cevap vermekten vazgeçebilir. Bu durum düşük benlik algısına ve özgüvenin azalmasına neden olur.
• Aşırı hırslı, başarısız, çekingen ve yaşam sevincinden yoksun bir kişilik geliştirebilirler.
• Her işte en iyi ve en üstün olmak ister. Fakat istediği seviyeye ulaşamayınca hayal kırıklığına uğrar.
• Aşırı titiz ya da tam tersi dağınık olabilirler.
•
Tutarsız Anne Baba Tutumu
• Anne ve babanın çocuk eğitiminde birbirinden farklı tutumlar sergilemesi ya da zamana, yere, duruma göre değişen farklı tutumlar sergilemesidir.
• Bu tutumda kuralların ne zaman, nerede uygulanacağı belli değildir. Çocuk hangi davranışın ne zaman kabul edilmeyeceğini önceden bilemez, doğru ya da yanlış davranışı öğrenemez. Bu nedenle çocuk davranışın doğru ya da yanlış olduğunu değil, 'ne zaman yaparsam ceza almaktan kurtulurum' sorusuna cevap arar.
• Yapılan araştırmalarda tutarsız anne baba tutumları ile yetiştirilen çocukların yaptırımlara daha fazla dirençli oldukları ve kabul etmedikleri saptanmıştır.
• Kendini kanıtlamak ve dikkatleri üzerine çekmek için, ürkek, yumuşak huylu ve kararsız bir kişilik yapısı geliştirebilirler.
Kabul Edici - Demokratik Anne Baba Tutumu
• Çocuk tüm yönleriyle kabul edilir.
• Anne baba davranışları ile çocuğa uygun bir modeldir. Çocuğa yol gösterir, alternatif sunar ama alacağı kararlar konusunda seçim çocuğa aittir.
• Aile içinde kurallar ve sınırlar herkes için, hep birlikte belirlenir. Çocuğa kuralların mantıklı açıklaması yapılır.
• Aileyi ilgilendiren kararlar birlikte alınır. Her konuda çocuğun düşünce ve fikirleri dinlenir.
• Anne babaların çocuklarına karşı olan duygu ve düşünceleri açık ve nettir.
• Demokratik bir ortamda yetişen çocuk kendine ve çevresine saygılı, sınırları bilen, yaratıcı, fikirlerini rahatlıkla söyleyebilen, kişilik ve davranışları açısından dengeli, sorumluluk duyguları gelişmiş, sosyal ve mutlu bir birey olarak yetişir.
• Anne babanın tutarlı ve kararlı davranışları çocuğun kendisine ve çevresindekilere güven duygusunu geliştirir.
• Kendi haklarını savunurken başkalarının haklarına da saygı duyarlar
• Basit de olsa bu yaşlarda karar vermeye ve kendi başlarına iş yapmaya çalışan çocuk, ilerde rahatlıkla kendi adına kararlar alır.
Ailelere Öneriler
• Çocuklarımızın gerçekçi ve başarabilecekleri amaçlar edinmelerine rehberlik edelim.
• Çocuklarımıza ne yapacaklarını söylemek yerine, onlara mümkün olduğunca seçenekler vermeye çalışalım.
• Çocuklarımızın kendi başlarına yapmak için çabaladıkları işlerde hatalarına karşı hoşgörülü olalım. Çocuklar yaptıkları işlerin sonunda beğenilmek ve takdir edilmek isterler.
• Fiziksel özelliklerine göre değerlendirmeyelim.
• Çocuklarımızın duygusal gelişimlerine, duygularını dile getirmelerine fırsatlar tanıyalım.